چه مواردی را از مادرمان به ارث می بریم؟ 10 ویژگی

اگرچه بیشتر ژن‌های به ارث رسیده از هر دو والدین منتقل می‌شوند، برخی ویژگی‌ها مستقیماً به مادر مرتبط هستند، از جمله برخی بیماری‌های ژنتیکی تا رنگ مو و چشم. تحقیقات در این زمینه محدود است، اما در ادامه ۱۰ ویژگی فیزیکی و شخصیتی که ممکن است از مادر خود به ارث برده باشید آورده شده است.
کارشناسان ما در مجموعه گرین_پایش_سلامت آماده پاسخگویی به سوالات شما می باشند.

۱۰ ویژگی که ممکن است از مادرتان به ارث ببرید

۱. بیماری‌های میتوکندریایی
بیماری‌های میتوکندریایی اختلالات ارثی مزمنی هستند که زمانی رخ می‌دهند که DNA میتوکندری دچار نقص یا جهش شود. این بیماری‌ها می‌توانند در هر سنی ظاهر شوند، اما معمولاً از بدو تولد شروع می‌شوند و تقریباً تمام اندام‌های بدن از جمله مغز، اعصاب، ماهیچه‌ها، کلیه، قلب، کبد، چشم‌ها، گوش‌ها و پانکراس را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
بسیاری از این مشکلات می‌توانند باعث اختلالات ثانویه در عملکرد میتوکندری شوند و بر بیماری‌های دیگر تأثیر بگذارند. برخی از نمونه‌ها عبارتند از:

تقریباً ۱ نفر از هر ۵,۰۰۰ نفر به اختلال میتوکندری ارثی مبتلا می‌شود. به دلیل تنوع علائم و سیستم‌های اندامی درگیر، این بیماری‌ها اغلب به اشتباه تشخیص داده می‌شوند.

۲. مشکلات چشمی
•    میوپیای آسیب‌شناختی( Pathological Myopia ): مطالعات اخیر نشان داده‌اند که بینایی و ساختار چشم از مادر به ارث می‌رسد. اگر مادرتان در سنین پایین میوپیا (نزدیک‌بینی) داشته باشد، احتمالاً شما نیز دچار ضعف بینایی و افزایش خطر آمبلیوپی (تنبلی چشم) خواهید شد.
•    کوررنگی: کوررنگی یک ویژگی مرتبط با کروموزوم X است. که به ویژه مردان تحت تأثیر قرار می‌گیرند، زیرا کروموزوم X دیگری برای مقابله با این ویژگی ندارند.

۳. ویژگی‌های فیزیکی
برخی ویژگی‌های فیزیکی مانند رنگ مو، بافت مو، خط رویش مو، رنگ پوست و رگ‌های واریسی از مادر به ارث می‌رسند.

۴. زمان یائسگی و شروع قاعدگی
اگرچه همیشه این‌گونه نیست، اما دختران معمولاً زمان شروع قاعدگی و ورود به یائسگی را از مادرشان به ارث می‌برند.

۵. هوش
پژوهشگران واحد علوم اجتماعی و سلامت عمومی شورای تحقیقات پزشکی گلاسگو دریافتند که موقعیت اقتصادی-اجتماعی و تحصیلات بر ضریب هوشی (IQ) تأثیر دارد. طبق یافته‌های آن‌ها، بهترین پیش‌بینی‌کننده‌ی هوش، ضریب هوشی مادر است. در این مطالعه، IQ  شرکت‌کنندگان به‌طور میانگین تنها ۱۵ واحد با IQ مادرشان اختلاف داشت.

۶. الگوهای خواب
مطالعه‌ای که در مجله  Sleep Medicine منتشر شد، نشان داد که مادران الگوهای خواب خود را به فرزندانشان منتقل می‌کنند. کودکانی که مادرانشان به بی‌خوابی مبتلا هستند، تمایل دارند دیرتر بخوابند و خواب کمتری داشته باشند.

۷. فرآیند پیری
چندین مطالعه روی حیوانات نشان داده‌اند که ژن‌های مادری ممکن است بر نحوه‌ی پیری فرزندان تأثیر بگذارند. دانشمندان دریافتند که DNA میتوکندری که تنها از مادر به ارث می‌رسد، ممکن است نقشی در کنترل سرعت پیری داشته باشد. با این حال، این یافته‌ها هنوز در آزمایش‌های انسانی تأیید نشده‌اند.

۸. توانایی کاهش یا افزایش وزن
شما ممکن است متابولیسم مادرتان را به ارث برده باشید. با این حال، پژوهشگران می‌گویند که ژنتیک تنها عامل تعیین‌کننده در وزن نیست و انتخاب‌های سبک زندگی نقش بسیار بزرگ‌تری ایفا می‌کنند.

۹. اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD)
بر اساس چند مطالعه، اگر مادر سطوح پایین‌تری از سروتونین داشته باشد، احتمال این‌که فرزندش در آینده به ADHD مبتلا شود بیشتر است. ژن‌هایی که تولید سروتونین در مغز را تنظیم می‌کنند از مادر به فرزند منتقل می‌شوند و به نظر می‌رسد بر توانایی تمرکز تأثیر دارند.

۱۰. خلق و خو
ساختار سیستم کورتیکولیمبیک، که احساسات را تنظیم می‌کند و در اختلالات خلقی مانند افسردگی نقش دارد، بیشتر از مادر به دختر منتقل می‌شود تا از مادر به پسر یا از پدر به فرزندان. این موضوع نشان می‌دهد که دختران، حداقل تا حدی، خلق‌وخو و احساسات مادرانشان را به ارث می‌برند.

کارشناسان ما در مجموعه گرین_پایش_سلامت آماده پاسخگویی به سوالات شما می باشند.

بیماری های ژنتیکی که از مادر به پسر به ارث می رسد

برخی بیماری‌های ژنتیکی، به دلیل نحوه ارث‌بری یا انتقالشان، ممکن است فقط مادران و پسران را تحت تأثیر قرار دهند.
این اتفاق زمانی می‌افتد که بیماری ژنتیکی به‌صورت الگوی وراثت مغلوب وابسته به کروموزوم X منتقل شود. اگر مادر جهشی در یک کروموزوم X خود (که معمولاً منجر به یک بیماری نادر می‌شود) داشته باشد و آن را به پسر خود منتقل کند، در واقع او این بیماری نادر را به نسل بعدی انتقال می‌دهد.
این امر به این دلیل اتفاق می‌افتد که فرزندان پسر کروموزوم X خود را از مادر و کروموزوم Y خود را از پدر دریافت می‌کنند. در حالی که فرزندان دختر دو کروموزوم X دارند و یک کپی از هر کروموزوم X را از هر یک از والدین خود دریافت می‌کنند.

چرا پسران بیشتر از دختران، بیماری ژنتیکی از مادر خود به ارث می برند؟

•    پسران: چون پسران تنها یک کروموزوم X از مادر دریافت می‌کنند و کروموزوم Y از پدر، در صورتی که مادر جهشی در کروموزوم X داشته باشد، آن جهش مستقیماً بر پسر تاثیر می‌گذارد.
•    دختران: دختران به دلیل داشتن دو کروموزوم X، در صورتی که یکی از کروموزوم‌ها جهش‌یافته باشد، ممکن است به‌طور معمول از کروموزوم X سالم پدر استفاده کنند و بیماری بروز نکند، مگر این‌که هر دو کروموزوم X جهش داشته باشند.
این الگوی وراثت در بیماری‌هایی مانند هموفیلی و کوررنگی دیده می‌شود که بیشتر پسران را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

اگر مادری حامل یک جهش ژنی روی کروموزوم X باشد، او 50% احتمال دارد که این تغییر ژنی را به هر یک از پسرانش منتقل کند. همچنین، او 50% احتمال دارد که همین تغییر ژنی مرتبط با کروموزوم X را به دخترانش منتقل کند، اما دختران معمولاً فقط حامل خواهند بود (مانند مادرشان) زیرا کروموزوم X سالمی که از پدرشان دریافت می‌کنند، اثر کروموزوم جهش‌یافته را جبران می‌کند.
پدری که همین جهش ژنی مرتبط با کروموزوم X را به دخترانش منتقل کند، دخترانی خواهد داشت که حامل هستند و ممکن است این تغییر ژنی را به فرزندان خود منتقل کنند. پدران نمی‌توانند یک بیماری ژنتیکی وابسته به کروموزوم X را به پسران خود منتقل کنند.

کدام بیماری‌های ژنتیکی از مادر به پسر منتقل می‌شوند؟

برخی بیماری‌های ژنتیکی وابسته به کروموزوم X از مادرانی که حامل هستند به پسرانشان منتقل می‌شود، زیرا آنها یک کروموزوم X معیوب را به ارث می‌برند. در اینجا چند مثال آورده شده است:
•    کوررنگی قرمز-سبز
o    توضیح: ناتوانی در تشخیص تفاوت میان سایه‌های قرمز و سبز.
o    تأثیر: این بیماری شایع و نسبتاً خفیف است و معمولاً سلامت کلی را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد.
•    هموفیلی A
o    توضیح: یک اختلال خونریزی که به دلیل کمبود فاکتور انعقادی VIII رخ می‌دهد.
o    تأثیر: منجر به خونریزی طولانی، آسیب به مفاصل و خطر خونریزی داخلی می‌شود.
•    سندرم آلپورت نوع وابسته به کروموزوم X
o    توضیح: بیماری‌ای که کلیه‌ها، چشم‌ها و شنوایی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
o    علائم: کاهش تدریجی شنوایی، بیماری کلیوی و مشکلات چشمی.
o    تأثیر: معمولاً مردان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و اگر درمان نشود، اغلب به نارسایی کلیه منجر می‌شود.
•    سندرم بارت
o    توضیح: یک اختلال نادر متابولیکی که تولید انرژی در سلول‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
o    علائم: بزرگ شدن و ضعیف شدن قلب (کاردیومیوپاتی)، ضعف عضلانی، خستگی و رشد تأخیری.
o    تأثیر: این بیماری در سطح جهان موارد بسیار محدودی دارد و ممکن است امید به زندگی را کاهش دهد.
•    سندرم کافین-لوری
o    توضیح: یک اختلال ژنتیکی که باعث ناتوانی ذهنی و ناهنجاری‌های جسمی می‌شود.
o    علائم: اختلالات شناختی شدید، مشکلات قلبی، تأخیر در رشد، و نقص‌های بینایی و شنوایی.
o    تأثیر: امید به زندگی بر اساس شدت شرایط همراه متغیر است.
این شرایط نشان‌دهنده تنوع بیماری‌های ژنتیکی وابسته به کروموزوم X هستند که علائم آنها از خفیف تا خطرناک برای زندگی متغیر است.
•    بیماری فابری  (Fabry)
o    توضیح: بیماری فابری یک بیماری ژنتیکی نادر است که به عنوان یک اختلال ذخیره‌ای لیزوزومی شناخته می‌شود. این بیماری ناشی از تجمع غیرطبیعی یک نوع خاص از چربی در سلول‌های بدن است که به دلیل نقص در عملکرد آنزیمی رخ می‌دهد.
o    علائم: معمولاً در دست‌ها و پاها احساس می‌شود (به‌خصوص در دوران کودکی یا نوجوانی.)، لکه‌های قرمز یا بنفش روی پوست، به‌ویژه در ناحیه شکم و ران‌ها و ناتوانی در تعریق که فرد نمی‌تواند به‌طور طبیعی عرق کند و منجر به مشکلات در تنظیم دمای بدن می‌شود.
o    تأثیر: این بیماری می‌تواند به مشکلات جدی‌تر از جمله اختلالات کلیوی، قلبی و عروقی و مشکلات عصبی منجر شود. بیماری فابری معمولاً در مردان شدیدتر است، اما ممکن است زنان حامل نیز علائم خفیف یا متوسطی نشان دهند.

مشاوره ژنتیک

برای درک بهتر بیماری‌های ژنتیکی که از مادر به پسر منتقل می‌شوند، بهترین متخصص برای مشاوره، مشاور ژنتیک است. مشاوران ژنتیک آموزش دیده‌اند تا انواع مختلف انتقال بیماری‌های ژنتیکی از والدین به فرزندان را مشخص کنند. آنها می‌توانند والدینی که به عنوان حامل جهش ژنتیکی شناخته می‌شوند، به‌ویژه جهش‌هایی که به صورت وابسته به کروموزوم X به ارث می‌رسند، راهنمایی کنند. این مشاوره به والدین کمک می‌کند تا بفهمند وضعیت ژنتیکی آنها چه تأثیری بر سلامت فرزندان آینده‌شان خواهد داشت.

با بهره‌گیری از ابزارهای مناسب و راهنمایی کارشناسان، از سلامت فرزند خود اطمینان حاصل کنید. کارشناسان ما در مجموعه گرین_پایش_سلامت آماده پاسخگویی به سوالات شما می باشند.

کارشناسان ما مطالعه مطلب مشاوره ژنتیک چیست؟ را به شما پیشنهاد می دهند.

سوالات متداول

چه میزان ژن از مادر به ارث می‌بریم؟
ژن‌ها نقشه‌ی راه بدن شما هستند که شامل تمام دستورالعمل‌های لازم برای تولید پروتئین‌هایی هستند که عملکرد بدن شما را تعیین می‌کنند.
ما یک مجموعه ژن از پدر و یک مجموعه از مادر به ارث می‌بریم، به‌طور تقریبی به‌صورت مساوی:
•    زنان ۵۰٪ از DNA خود را از هر یک از والدینشان به ارث می‌برند.
•    مردان تقریباً ۵۱٪ از مادر و تنها ۴۹٪ از پدر خود DNA دریافت می‌کنند.
طبق مطالعات، DNA میتوکندریایی صرفاً از مادر به ارث می‌رسد.

نقش مادر در بروز بیماری های ژنتیکی چقدر است؟
درحالی‌که ژن‌ها نقش مهمی در سلامت شما ایفا می‌کنند، این سؤال که آیا سلامت مادرتان مستقیماً بر ژن‌های شما تأثیر می‌گذارد، همچنان مشخص نیست.
ژن‌ها همیشه عامل تعیین‌کننده‌ی اختلالاتی مانند سرطان، آلزایمر، دیابت یا بیماری قلبی نیستند. بااین‌حال، در برخی اختلالات، اگر ژن مرتبط از والدین به ارث برسد، تقریباً قطعی است که فرد دچار آن بیماری می‌شود. برای مثال، بیماری هانتینگتون ناشی از یک جهش ژنی واحد است و اگر یکی از والدین شما به این بیماری مبتلا باشد، احتمال ابتلای شما نیز ۵۰٪ است.
بااین‌حال، بسیاری از بیماری‌ها، مانند دیابت نوع ۲ و سرطان، نتیجه‌ی ترکیب عوامل ژنتیکی و سبک زندگی هستند. بنابراین، حتی اگر از نظر ژنتیکی مستعد برخی بیماری‌ها باشید، می‌توانید با تغذیه سالم، ورزش منظم، ترک سیگار و مدیریت استرس، خطر ابتلا را کاهش دهید.

چه بیماری‌هایی را از مادرمان به ارث می بریم؟
اگر مادرتان به بیماری قلبی مبتلا باشد و پدرتان سرطان روده داشته باشد، احتمال دارد که شما نیز شانس بیشتری برای ابتلا به این بیماری‌ها داشته باشید. اما نگران نباشید، این احتمال قطعی نیست.
در بیماری‌هایی مانند سرطان، آلزایمر، دیابت و بیماری قلبی، ژن‌ها همیشه سرنوشت شما را تعیین نمی‌کنند.
نکات مهم:
•    بیماری قلبی: اگر مادر شما سابقه بیماری قلبی داشته باشد، ممکن است شانس شما برای ابتلا افزایش یابد، اما عوامل سبک زندگی مانند رژیم غذایی و ورزش می‌توانند این خطر را کاهش دهند.
•    سرطان: برخی انواع سرطان، مانند سرطان پستان یا تخمدان، با جهش‌های ژنتیکی خاص مانند BRCA1 و BRCA2 مرتبط هستند که از مادر به ارث می‌رسند.
•    دیابت: دیابت نوع ۲ نیز ممکن است با سابقه خانوادگی مرتبط باشد، اما کنترل سبک زندگی نقش اساسی در پیشگیری دارد.
•    آلزایمر: جهش‌های خاص ژنی، مانند ژن APOE، می‌توانند خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش دهند.
در حالی که ژنتیک می‌تواند در افزایش ریسک بیماری‌ها نقش داشته باشد، عواملی مانند تغذیه سالم، فعالیت بدنی، کنترل وزن و اجتناب از سیگار کشیدن می‌توانند نقش مهمی در پیشگیری ایفا کنند.
ژن‌ها ممکن است زمینه را فراهم کنند، اما سبک زندگی شما می‌تواند تأثیر نهایی را تعیین کند.

کدام اختلالات ژنتیکی از مادر به پسر منتقل می‌شود؟
برخی از بیماری‌های ژنتیکی که از مادر به پسر منتقل می‌شوند عبارتند از:
1.    کوررنگی قرمز-سبز
کوررنگی قرمز-سبز یک اختلال مرتبط با کروموزوم X است که بیشتر مردان را تحت تأثیر قرار می‌دهد، زیرا مردان تنها یک کروموزوم X دارند و در صورت وجود جهش در این کروموزوم، این ویژگی بلافاصله بروز می‌کند. زنان معمولاً برای بروز این ویژگی به دو کروموزوم X با جهش نیاز دارند.
2.    هموفیلی A
هموفیلی A یک اختلال خونریزی‌ دهنده است که در آن خون به راحتی لخته نمی‌شود. این بیماری نیز مرتبط با کروموزوم X است و به همین دلیل بیشتر مردان مبتلا می‌شوند، زیرا آن‌ها تنها یک کروموزوم X دارند.
3.    سندرم آلپورت
سندرم آلپورت یک اختلال ژنتیکی است که معمولاً باعث آسیب به کلیه‌ها، شنوایی و چشم‌ها می‌شود. وقتی این بیماری به‌صورت وابسته به کروموزوم X به ارث می‌رسد، عمدتاً مردان را تحت تأثیر قرار می‌دهد، زیرا آن‌ها تنها یک کروموزوم X دارند و اگر این کروموزوم جهش‌یافته باشد، بیماری بروز می‌کند.
این بیماری‌ها عمدتاً به دلیل انتقال ژن‌های جهش‌یافته از مادر به پسر از طریق کروموزوم X به وجود می‌آیند، که در مردان اثرات شدیدتری دارند.

چه خصوصیاتی را همه از مادر به ارث می برند؟
تمام انسان‌ها ویژگی‌های فیزیکی خاصی را از مادر خود به ارث می‌برند. برخی از این ویژگی‌ها عبارتند از:
1.    رنگ مو
رنگ مو ممکن است از مادر به ارث برسد، که می‌تواند بلوند، قهوه‌ای، مشکی یا حتی قرمز باشد.
2.    بافت مو
بافت مو، مثل صاف یا فر بودن، نیز معمولاً از مادر به ارث می‌رسد.
3.    خط رویش مو
خط رویش مو، به ویژه در نواحی پیشانی و سر، می‌تواند ویژگی ارثی باشد که از مادر به فرزند منتقل می‌شود.
4.    رنگ پوست
رنگ پوست یکی دیگر از ویژگی‌های فیزیکی است که معمولاً از مادر به ارث می‌رسد.
5.    رگ‌های واریسی
رگ‌های واریسی (رگ‌هایی که به طور غیرطبیعی متورم می‌شوند) نیز ممکن است به‌طور ارثی از مادر به فرزند منتقل شوند.
این ویژگی‌ها به دلیل ژن‌های خاصی که از مادر به فرزند منتقل می‌شود، ایجاد می‌شوند و معمولاً به صورت مشابه یا ترکیبی از ویژگی‌های هر دو والد در فرد نمایان می‌شوند.

آیا هوش از مادر به ارث می رسد؟
تحقیقات نشان داده‌اند که توانمندی‌های فکری مادر تأثیر مستقیمی بر رشد فکری فرزندان دارد، زیرا این ویژگی یک صفت ژنتیکی و قابل انتقال است. طبق مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۴ انجام شده، توانمندی‌های هوشی مادر در توسعه ذهنی کودکان نقش دارد و به‌طور ژنتیکی از مادر به فرزند منتقل می‌شود.
این به این معناست که برخی جنبه‌های هوش و توانمندی‌های شناختی به‌طور مستقیم از طریق ژن‌های مادر منتقل می‌شوند، اما هوش یک ویژگی پیچیده است که تحت تأثیر عوامل مختلفی، از جمله محیط و تجربیات زندگی، قرار دارد.
کارشناسان ما در مجموعه گرین_پایش_سلامت آماده پاسخگویی به سوالات شما می باشند.