یکی از تجربیات ناخوشایند در مادران سقط جنین می باشد که تبعات زیادی با خود به همراه دارد و در سلامتی مادر و روح و روان وی اثر می گذارد. سقط جنین گاه عمدی و به خواست و تمایل مادر انجام می شود، گاهی نیز به دلایل مختلف و بدون خواسته و رضایت مادر رخ می دهد، متاسفانه برخی مادران تجربه چندین زایمان ناموفق دارند و قادر به نگه داری جنین خود در داخل رحم نمی باشند. از این رو از بارداری و بچه دار شدن ناامید و دلسرد می گردند.
سقط مکرر جنین به از دست دادن ۳ بارداری یا بیشتر گفته میشود. گرچه طبق تعریف انجمن پزشکی باروری آمریکا، سقط مکرر جنین به معنی از دست رفتن دو بارداری یا بیشتر است. سقط به از دست رفتن بارداری کلینیکی تشخیص داده شده قبل از هفته بیستم اطلاق میشود. بارداری کلینیکی به معنی بارداری است که پس از سقط با سونوگرافی بتوان بافت حاملگی را تشخیص داد. دلیل اصلی سقط مکرر، ناهنجاریهای کروموزومی یا ژنتیکی یا مسایل غیر طبیعی در جنین است. تخمک، اسپرم یا رویان ممکن است دچار این مسائل باشند. ۱۲ تا ۱۵ درصد بارداریهای کلینیکی به سقط منجر میشود و طبق آمار ۳۰ تا ۶۰ درصد لقاحها در۱۲ هفته نخست از بین میروند. در ۵۰ درصد مواقع حتی خانم متوجه باردار بودن خود نیست. با افزایش تعداد سقط، احتمال سقط مکرر نیز بالا میرود ولی معمولا این میزان کمتر از ۵۰ درصد است. بالا رفتن سن مادر یکی از دلایل افزایش احتمال سقط است که دلیل آن پایین آمدن کیفیت تخمک و افزایش احتمال ناهنجاریهای کروموزومی در آن با بالا رفتن سن است. گاهی ناهنجاریهای کروموزومی در ژنهای مادر یا پدر وجود دارند اما شدید بودن آن در ژنهای جنین سبب سقط میشود. برخی اوقات نیز اشکال غیر طبیعی رحم، کم خونی یا التهاب باعث سقط میشود. سیستم ایمنی مادر، ناهنجاریهای هورمونی، ابتلا به اختلالات تیروئیدی یا دیابت و عوامل غیرطبیعی دخیل در لخته شدن خون مادر هم میتواند در این میان نقش داشته باشد. از سوی دیگر باید اذعان داشت، عوامل محیطی، استرس و عوامل شغلی در سقط مکرر جنین هیچ دخالتی ندارند.
انواع سقط بر اساس علائم بالینی
• سقط کامل و سقط ناقص: سقط کامل معمولا قبل از هفته ۸ حاملگی رخ می دهد. جنین و پرده ها کاملا خارج می شوند. سقط ناقص معمولا بعد از هفته ۱۰ بارداری رخ می دهد قسمتی از جفت یا پرده ها در رحم باقی می ماند و بقیه محصولات بارداری دفع می شود. خون ریزی شدید یا متوسط است ولی تا قبل از خروج کامل محصولات حاملگی ادامه دارد.
اکثر سقط های خودبخودی بین هفته ۸-۱۲ بارداری رخ می دهد. این زمان زمانی است که هورمون جفتی به سطح بالای کافی برای حفاظت از جنین نرسیده است. در حالی که در این زمان سطح پروژسترون مترشحه از جسم زرد رو به کاهش است. تحت اثر علت های مختلف سقط رخ می دهد. مثلا ممکن است سن بالای پدر یا مادر موجب به وجود آمدن جنین ناقص الخلقه ای شود که امکان ادامه حیات ندارد و سقط می شود. ویا مصرف دارویی خاص و ناهنجاری زا باعث مرگ جنین سالم می شود. به هر صورت مرگ بافت ها و قسمت هایی که تغذیه جنین را به عهده دارند موجب مرگ جنین می شود و جنین جد اشده به عنوان جسم خارجی در رحم عمل می کند در نتیجه رحم دچار انقباض و درد می شود ( مشابه زمان قاعدگی ) به دنبال آن خونریزی و دفع جنین صورت می گیرد. علایم بالینی در افراد مختلف متفاوت است و همین تفاوت درمان خاص خود را می طلبد.
سوالات متداول
از دست دادن بارداری مکرر چیست؟
از دست دادن مکرر حاملگی به عنوان داشتن دو یا چند سقط جنین تعریف می شود. پس از سه بار سقط مکرر، معاینه کامل فیزیکی و آزمایش توصیه می شود.
احتمال سقط مکرر چقدر است؟
تعداد کمی از زنان (حدود یک درصد) سقط مکرر خواهند داشت.
شایع ترین علت سقط جنین چیست؟
بیشتر سقط ها (حدود ۶۰ درصد) به طور تصادفی زمانی رخ می دهند که جنین تعداد غیر طبیعی کروموزوم ها را در حین لقاح دریافت می کند. این نوع مشکلات ژنتیکی به طور تصادفی اتفاق می افتد. هیچ بیماری پزشکی باعث آن نمی شود با این حال، در زنان با افزایش سن باروری این اتفاق شایع تر می شود.
آیا مشکلات ژنتیکی دیگری در ارتباط با سقط مکرر وجود دارد؟
در تعداد کمی از زوجین که سقط مکرر داشته اند، یکی از زوجین دارای کروموزومی است که قطعه ای از آن به کروموزوم دیگر منتقل می شود. این فرآیند ترانسلوکیشن (جابجایی) نامیده می شود. افرادی که جابجایی کروموزومی دارند معمولاً هیچ گونه علائم یا نشانه های فیزیکی ندارند، اما برخی از تخمک ها یا اسپرم آن ها دارای کروموزوم های غیرطبیعی هستند. اگر جنین بیش از حد یا مقدار کمی از قطعات ژنتیکی را دریافت کند، اغلب منجر به سقط جنین می شود.
آیا مشکلات مربوط به اندام های تناسلی با سقط مکرر همراه است؟
برخی از مشکلات مادرزادی رحم با سقط مکرر مرتبط هستند. اگرچه اختلالات زیادی وجود دارد، اما یکی از شایع ترین مواردی که با سقط جنین مرتبط است، رحم منشعب است. در این حالت، رحم توسط دیواره ای از بافت تا حدی به دو قسمت تقسیم می شود. سندرم آشرمن، که در آن چسبندگی و ایجاد جای زخم در رحم ایجاد می شود، ممکن است با سقط مکرر همراه باشد که اغلب قبل از اینکه زن حامله شود، رخ می دهد. فیبروئیدها و پولیپ های خوش خیم (غیر سرطانی) رحم، ممکن است در از دست دادن مکرر حاملگی نقش داشته باشند.
آیا شرایط پزشکی می تواند خطر سقط مکرر را افزایش دهد؟
زنانی که شرایط پزشکی خاصی دارند ممکن است خطر سقط مکرر را افزایش دهند. سندرم آنتی فسفولیپید (APS) یک اختلال خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه آنتی بادی هایی را برای برخی از مواد دخیل در لخته شدن خون، ایجاد می کند. APS با سقط مکرر و مرگ جنین همراه است. یکی دیگر از بیماری هایی که می تواند منجر به سقط جنین شود، دیابت شیرین است. در این بیماری سطوح بالای قندی به نام گلوکز در خون وجود دارد. زنان مبتلا به دیابت، به ویژه آن هایی که بیماری در آن ها کنترل ضعیفی دارد، بیشتر در معرض از دست دادن بارداری هستند. زنان مبتلا به بیماری سندرم تخمدان پلی کیستیک نیز خطر سقط جنین را افزایش می دهند.
چقدر احتمال دارد که علت سقط مکرر را نتوان تشخیص داد؟
در ۵۰ تا ۷۵ درصد از زنان با سقط مکرر، هیچ علتی برای از دست دادن حاملگی یافت نمی شود. ممکن است سرنخ هایی در مورد مشکل وجود داشته باشد، اما پاسخ قطعی وجود ندارد.
چه آزمایشات و تست هایی برای کمک به یافتن علت سقط مکرر وجود دارد؟
برای کمک به یافتن علت سقط مکرر، متخصص مراقبت های بهداشتی شما در مورد سابقه پزشکی و بارداری های گذشته شما سوال می کند. ممکن است یک معاینه فیزیکی کامل از جمله معاینه لگن انجام شود. ممکن است آزمایش خون برای تشخیص مشکلات سیستم ایمنی انجام دهید. ممکن است آزمایش برای کمک به تشخیص علل ژنتیکی سقط مکرر انجام شود. ممکن است آزمایشات تصویربرداری در نظر گرفته شود تا مشخص شود که آیا مشکل رحم باعث سقط مکرر می شود یا خیر.
اگر جابجایی کروموزوم داشته باشم چه می توان کرد؟
در صورت جابجایی کروموزومی، مشاوره ژنتیکی توصیه می شود. نتایج آزمایش ژنتیک می تواند به روشن شدن گزینه های شما کمک کند. لقاح آزمایشگاهی با آزمایش ژنتیک ویژه ای به نام تشخیص ژنتیکی پیش از لانه گزینی ممکن است برای انتخاب جنین های بدون آسیب انجام شود.
چگونه می توان مشکلات مربوط به اندام های تناسلی را درمان کرد؟
جراحی اصلاحی ممکن است بتواند شانس بارداری موفق را افزایش دهد. به عنوان مثال، می توان تیغه یا دیواره ای را در رحم برداشت.
اگر سندرم آنتی فسفولیپید داشته باشم چه درمانی وجود دارد؟
استفاده از دارویی که از لخته شدن خون جلوگیری می کند، مانند هپارین، که گاهی اوقات با دوز پایین آسپرین ترکیب می شود ، ممکن است در طول بارداری و چند هفته پس از آن تجویز شود. این درمان می تواند میزان بارداری موفق را در زنان مبتلا به این بیماری افزایش دهد.
اگر سقط مکرر داشته باشم و علتی پیدا نشود، شانس من برای داشتن یک بارداری موفق چقدر است؟
حدود ۶۵ درصد از زنانی که دچار سقط مکرر بدون دلیل می شوند، بارداری بعدی موفقی دارند.