به ناتوانی زوجین در باردار شدن پس از یک سال رابطه جنسی بدون جلوگیری از بارداری، ناباروری اطاق می شود. علل ناباروری می تواند مربوط به زن یا مرد یا هر دو باشد. ناباروری با علت نامشخص به مواردی از نازایی ها اطاق می گردد که با روش های تشخیصی استاندارد شامل بررسی مایع منی، بیوپسی آندومتر و ... هیچ علت مشخصی را برای آن نتوان یافت. البته با پیشرفت دانش و تکنولوژی و انجام روش های ارزیابی پیچیده خصوصاً در طی دو دهه اخیر شیوع این مسئله کاهش یافته است. بررسی ناباروری شامل معاینات و آزمایشاتی است که علت عدم باروری در زوجین را بررسی می‌کند تا روش درمانی موثر و مناسب انتخاب شود. گاهی علتی برای ناباروری پیدا نمی‌شود که برای این دسته از ناباروری‌ها نیز بررسی‌ها الزام است و بارداری خودبخود یا بعد از درمان در موارد زیادی اتفاق خواهد افتاد. ناباروی به طور کلی به سه دسته زیر تقسیم می شود:
ناباروری اولیه چیست؟
ناباروری اولیه در مورد افرادی به کار می‌رود که هرگز باردار نشده‌اند. گاهی اوقات مشکلی که سبب ناباروری می‌شود، مادرزادی است و گاهی در سایر مراحل زندگی به صورت اکتسابی ایجاد شده است.
ناباروری ثانویه
ناباروری ثانویه مربوط به زمانی است که سابقه باروری وجود داشته است و مشکل نازایی پس از یک بارداری قبلی و یا سقط‌جنین به وجود آمده است.
عواملی که منجر به ناباروری ثانویه می شود، برخی مربوط به ناباروری زنان و برخی مربوط به ناباروری مردان وگاهی به علت مشکلات ناشناخته به وجود می آید. علل ناباروری و درمان در هر دو نوع ناباروری تا حدود زیادی مشابه است.
ناباروری با علت نامشخص
ناباروری با علت نامشخص یا ناباروری ایدیوپاتیک به مواردی اطلاق می شود که زن قاعدگی منظم، آزمایش‌های هورمونی نرمال و هیستروسالپنگوگرافی طبیعی دارد و مرد نیز در ارزیابی اولیه مانند آنالیز مایع‌منی و آزمایش‌ها مشکلی ندارد و با روش های تشخیصی استاندارد موجود هیچ علت مشخصی برای آن نمی توان یافت. تفاوت‌های جزئی در نحوۀ عملکرد دستگاه تناسلی افراد ممکن است باعث بروز این نوع ناباروری شود، همچنین عوامل مرتبط با سبک زندگی نظیر لاغری یا چاقی مفرط، مصرف سیگار، الکل و قهوه به مقدار زیاد می‌تواند در ناباروری با علت نامشخص تاثیرگذار باشند.
آزمایش ناباروری چیست؟
ارزیابی ناباروری شامل آزمایشات و آزمایشاتی است تا بتوانید دلیل باردار نشدن شما و همسرتان را بیابید. در صورت یافتن علت، درمان ممکن است امکان پذیر باشد. در بسیاری از موارد، ناباروری می تواند با موفقیت درمان شود حتی اگر هیچ علتی پیدا نشود.
چه زمانی باید ارزیابی ناباروری را در نظر بگیرم؟
اگر پس از یک سال رابطه جنسی منظم و بدون استفاده از روش های پیشگیری از بارداری، باردار نشده اید، متخصصان ارزیابی ناباروری را توصیه می کنند. اگر شما بیش از ۳۵ سال سن دارید، ارزیابی بعد از ۶ ماه تلاش توصیه می شود. اگر شما بیشتر از ۴۰ سال سن دارید، اکنون با متخصص زنان و زایمان در مورد ارزیابی صحبت کنید.
چه نوع پزشکی ارزیابی ناباروری را انجام می دهد؟
معمولاً متخصص زنان و زایمان شما اولین ارزیابی را انجام می دهد. همچنین ممکن است به یک متخصص غدد درون ریز باروری (یک متخصص جنسی با آموزش های ویژه در زمینه ناباروری) مراجعه کنید. مردان ممکن است به اورولوژیست مراجعه کنند. مهم است که متخصصی را پیدا کنید که با او راحت باشید.
علت ناباروری چیست؟
شایع ترین علت ناباروری زنان مشکل تخمک گذاری است. شایع ترین علت ناباروری مردان مشکل در میزان های اسپرم و نحوه عملکرد آن ها است. سایر عوامل موثر بر باروری می توانند شامل سن، شیوه زندگی و شرایط سلامتی باشند. گاهی اوقات هیچ علتی برای ناباروری یافت نمی شود. به این می گویند ناباروری بدون دلیل.
سن چگونه بر باروری تأثیر می گذارد؟
برای زوج های سالم در ۲۰ سالگی یا اوایل ۳۰ سالگی، احتمال باردار شدن یک زن در هر چرخه قاعدگی تنها ۲۵ تا ۳۰ درصد است. این درصد در اوایل ۳۰ سالگی یک زن شروع به کاهش می کند. بعد از ۳۷ سالگی سریعتر کاهش می یابد. در سن ۴۰ سالگی، احتمال باردار شدن زنان در هر چرخه قاعدگی به کمتر از ۱۰ درصد کاهش می یابد. باروری مردان نیز با افزایش سن کاهش می یابد، اما نه آنطور که قابل پیش بینی باشد.
برای درک بهتر ارتباط میان افزایش سن و ناباروری اینجا را کلیک کنید.
شیوه زندگی چگونه می تواند بر باروری تأثیر بگذارد؟
زنانی که دارای اضافه وزن بیش از حد هستند ممکن است برای باردار شدن مشکل داشته باشند. در زنان، نوشیدن الکل در سطوح متوسط یا سنگین و سیگار کشیدن ممکن است باروری را کاهش دهد. در مردان، سیگار کشیدن، نوشیدن زیاد الکل و استفاده از ماری جوانا می تواند تعداد و حرکت اسپرم را کاهش دهد.
شرایط سلامتی چگونه می تواند بر باروری تأثیر بگذارد؟
در زنان ، چندین مشکل بهداشتی می تواند بر باروری زنان تأثیر بگذارد ، از جمله:
• زخم یا انسداد لوله های فالوپ (ناشی از عفونت های مقاربتی گذشته (STIs) یا آندومتریوز)
• مشکلات غده تیروئید یا غده هیپوفیز
در مردان، ناباروری زمانی ایجاد می شود که لوله هایی که اسپرم را از بیضه ها حمل می کنند، مسدود شده باشند.
در اولین فرآیند مشاوره برای ناباروری چه انتظاری باید داشته باشم؟
اولین ملاقات با متخصص باروری یا مشاور ژنتیک معمولاً شامل سابقه پزشکی دقیق و معاینه فیزیکی است. از شما سوالاتی در مورد دوره قاعدگی، خونریزی یا ترشحات غیرطبیعی واژن، درد لگن و اختلالاتی که می توانند بر تولید مثل تأثیر بگذارند، مانند بیماری تیروئید، از شما پرسیده می شود. از شما و شریک زندگی خود در مورد نگرانی های سلامتی سوال هایی پرسیده می شود، از جمله:
• بیماری ها، از جمله بیماری های مقاربتی و جراحی های گذشته
• نقایص مادرزادی در خانواده شما
• حاملگی های گذشته و پیامدهای آن
• استفاده از دخانیات، الکل و مواد مخدر غیرقانونی
• استفاده از ماری جوانا (تفریحی یا پزشکی)
همچنین از شما و همسرتان در مورد سابقه جنسی نیز سوالاتی پرسیده می شود، از جمله:
• چه مدت است که برای باردار شدن تلاش می کنید
• هر چند وقت یکبار رابطه جنسی دارید و آیا مشکل دارید
• اگر در حین رابطه جنسی از روان کننده استفاده می کنید
• روابط جنسی گذشته
چه آزمایشاتی برای تشخیص ناباروری انجام می شود؟
آزمایشات ناباروری شامل آزمایش های آزمایشگاهی، آزمایش های تصویربرداری و روش های خاصی است. آزمایشات و روش های تصویربرداری به اندام های باروری و نحوه عملکرد آن ها نگاه می کند. تست های آزمایشگاهی اغلب شامل آزمایش نمونه خون یا مایع منی است.
آزمایش اولیه برای مردان شامل چه مواردی است؟
آزمایش برای یک مرد اغلب شامل تجزیه و تحلیل مایع منی (تعداد اسپرم) است. این کار برای ارزیابی میزان اسپرم، شکل اسپرم و نحوه حرکت اسپرم انجام می شود. آزمایش خون برای مردان سطح هورمون های تولید مثل مردان را اندازه گیری می کند. مقدار زیاد یا بسیار کم این هورمون ها می تواند باعث ایجاد اختلال اسپرم یا رابطه جنسی شود. در برخی موارد، ممکن است معاینه اولتراسوند از کیسه بیضه انجام شود تا مشکلات بیضه ها بررسی شود.
آزمایش اولیه برای زنان شامل چه مواردی است؟
تست های آزمایشگاهی ممکن است شامل آزمایش خون و ادرار باشد. آزمایش ادرار می تواند زمان تخمک گذاری شما را مشخص کند. آزمایش خون می تواند در اندازه گیری موارد زیر کمک کننده باشد:
• عملکرد تیروئید (مشکلات تیروئید ممکن است باعث ناباروری شود)
• سطح هورمون پرولاکتین (سطوح بالا می تواند تخمک گذاری را مختل کند)
• ذخیره تخمدان
آزمایشات و روش های تصویربرداری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• سونوهیستروگرافی
• هیستروسالپنگوگرافی
• هیستروسکوپی
• لاپاراسکوپی
هدف از ردیابی دمای پایه بدن چیست؟
دمای بدن زن در زمان تخمک گذاری افزایش می یابد. برای ردیابی تخمک گذاری، باید هر روز صبح قبل از بیرون آمدن از رختخواب، دمای بدن خود را اندازه گیری کنید. شما درجه حرارت خود را در یک نمودار برای دو یا سه دوره قاعدگی ثبت می کنید. نمودار تغییرات ماهانه دما می تواند تخمک گذاری را تایید کند اما نمی تواند آن را پیش بینی کند. درست قبل از تخمک گذاری، مخاط دهانه رحم زن نازک، لغزنده و کشیده می شود. نظارت بر مخاط دهانه رحم یک راه طبیعی برای کمک به زن در تشخیص بارورترین روزهای خود است.
آزمایش ادرار چه چیزی را تعیین می کند؟
آزمایش ادرار با تشخیص افزایش سطح هورمون (LH) در ادرار، زمان تخمک گذاری را مشخص می کند. افزایش سطح LH باعث آزاد شدن تخمک می شود. اگر نتیجه آزمایش مثبت باشد، نشان می دهد که تخمک گذاری در ۲۴ تا ۴۸ ساعت آینده رخ می دهد. این به شما ایده ای برای بهترین زمان برای داشتن رابطه جنسی می دهد.
آزمایش پروژسترون چگونه انجام می شود؟
برای آزمایش پروژسترون، نمونه خون حدود یک هفته قبل از شروع دوره قاعدگی گرفته می شود. سطح پروژسترون اندازه گیری می شود. افزایش سطح نشان می دهد که شما تخمک گذاری کرده اید.
چرا آزمایش عملکرد تیروئید انجام می شود؟
مشکلات غده تیروئید ممکن است باعث مشکلات ناباروری شود. در صورت مشکوک بودن به مشکل تیروئید، سطح هورمون هایی که غده تیروئید را کنترل می کنند اندازه گیری می شود تا ببیند آیا به طور عادی کار می کند.
چرا آزمایشات و روش های تصویربرداری انجام می شود؟
برای بررسی مشکلات رحم، تخمدان ها و لوله های فالوپ از آزمایشات و روش های مختلف تصویربرداری استفاده می شود. روش هایی که انجام می دهید به علائم و همچنین نتایج آزمایش های دیگر بستگی دارد. آزمایشات رایج تصویربرداری ناباروری زنان شامل موارد زیر است:
• سونوهیستروگرافی: این سونوگرافی ویژه به دنبال زخم یا سایر مشکلات داخل رحم است.
• هیستروسالپنگوگرافی: این روش اشعه ایکس داخل رحم و مسدود شدن لوله های فالوپ را نشان می دهد.
• هیستروسکوپی: در این روش از یک دوربین با منبع نازک نوری استفاده می شود که از طریق دهانه رحم و داخل رحم وارد می شود. این می تواند مشکلات داخل رحم را نشان دهد و به هدایت جراحی جزئی کمک کند.
• لاپاراسکوپی: در این روش از یک دوربین با منبع نازک نوری استفاده می شود که از طریق شکم وارد می شود. این می تواند لوله های فالوپ، تخمدان ها و قسمت بیرونی رحم را نشان دهد.
آزمایش ناباروری چقدر طول می کشد؟
در اغلب موارد، ارزیابی ناباروری می تواند طی چند چرخه قاعدگی به پایان برسد.
