سونوگرافی یک روش بسیار دقیق و مناسب تصویربرداری پزشکی است که هیچ گونه خطری ندارد و برای تشخیص انواع عارضه ها و بیماری های مختلف داخلی استفاده می شود. در کنار روش های متعددی که امکان تصویربرداری را برای بیماران فراهم می آورند، سونوگرافی تحول عظیمی را ایجاد نمود. در سونوگرافی از امواج صوتی جهت تصویربرداری استفاده می شود و خطرات استفاده از اشعه ایکس را برای متقاضیان به خصوص خانم های باردار ندارد. سونوگرافی روشی غیرتهاجمی، بدون درد و بی خطر است که برای زن، مرد و کودکان قابل انجام است. انواع مختلفی از سونوگرافی هست که بسته به نیاز بیمار و نظر پزشک برای تشخیص بیماری ها به کار می رود.
همانطور که میدانیم در روش های تصویر برداری با اشعه ایکس مانند رادیوگرافی ساده و یا سی تی اسکن بدن تحت تابش مقدار معینی از اشعه یونیزان قرار میگیرد که اگر از حد مشخصی بیشتر باشد میتواند موجب اشکالاتی در کارکرد سلول ها شود. ولی در سونوگرافی از اشعه ایکس استفاده ای نمی شود. امواج مورد استفاده در سونوگرافی از جنس امواج صوتی و در واقع صدا هستند که ضرری برای بدن ندارد. اینها امواج فراصوتی هستند. جنس آن ها دقیقا مانند صدا است ولی به علت بالا بودن فرکانس یا بسامد آنها قابل شنیدن به توسط گوش انسان نیستند. با این حال خواص صوت و صدا را دارند یعنی در برخورد با موانع منعکس میشوند. سونوگرافی روش تصویر برداری دردناکی نیست و در حین انجام آن بیمار ناراحتی احساس نمی کند. برای انجام سونوگرافی، به توسط یک وسیله خاص که پزشک سونولوژیست ( متخصص تصویربرداری که سونوگرافی میکند) روی اندام شما قرار میدهد امواج صوتی با فرکانس بالا که برای گوش انسان قابل شنیدن نیستند به درون بدن تابانده میشوند. این امواج بعد از برخورد به بافت های مختلف بدن بازتابیده شده و امواج بازتابش شده به توسط همان دستگاه مجددا دریافت می شود.
انواع سونوگرافی
اساسا هفت روش متفاوت وجود دارد، اما روند اصلی یکسان است. انواع مختلف روش ها عبارتند از:
• سونوگرافی معمولی: معاینه ای که از یک مبدل استفاده می شود و در نواحی مختلف بدن مانند شکم برای تولید تصاویر دو بعدی از جنین در حال رشد صورت می گیرد.
• سونوگرافی تخصصی: این معاینه شبیه سونوگرافی معمولی است، اما این نوع معاینه یک مشکل مشکوک را هدف قرار می دهد و از تجهیزات پیچیده تر استفاده می شود.
• تصویربرداری رنگی یا کالر داپلر: این روش تصویربرداری تغییرات جزئی در فرکانس امواج فراصوتی را اندازه گیری می کند، زیرا آنها از اجسام متحرک مانند سلول های خونی تصویربرداری می کنند.
• سونوگرافی سه بعدی: با استفاده از پروب های مخصوص از قبل طراحی شده و نرم افزار های تخصصی مثلا برای تولید تصاویر سه بعدی از جنین در حال رشد است.
• سونوگرافی ۴ بعدی یا ۳ بعدی داینامیک: با استفاده از اسکنرهای مخصوص طراحی شده و مثلا برای نگاه کردن به صورت و حرکات کودک قبل از زایمان استفاده می شود.
• اکوکاردیوگرافی جنینی: استفاده از امواج اولتراسوند برای ارزیابی آناتومی و عملکرد قلب کودک است. دستگاه های پیشرفته ای در این زمینه در کلینیک پژواک موجود می باشد. این گزارش برای کمک به ارزیابی مشکالت نقص قلب مادرزادی مورد استفاده قرار می گیرد.
کاربردهای رایج سونوگرافی
سونوگرافی می تواند با تشخیص و ارزیابی آسیب های بدن در شرایط مختلف برای تشخیص بیماری کمک کند. همچنین برای کمک به پزشکان از علائمی مانند:
• ورم
• عفونت
این نوع تصویربرداری یک روش مفید برای بررسی بسیاری از اندام های داخلی بدن است، برخی از مواردی که از اهمیت بالاتری برخوردار هستند شامل: قلب و عروق خونی، از جمله آئورت شکمی و شاخه های اصلی آن، کبد، کیسه صفرا، طحال، پانکراس، کلیه ها، مثانه (مانند تشخیص واریکوسل در مردان)، رحم، تخمدان ها و سونوگرافی بارداری، چشم ها، تیروئید و غدد پاراتیروئید، اسکروتوم (بیضه ها)، مغز نوزادان، لگن نوزادان، ستون فقرات در نوزادان، بافت نرم و پستان، الاستوگرافی کبد (فیبرواسکن) و سایر نواحی، الاستوگرافی توده های پستانی.
سونوگرافی چیست؟
سونوگرافی یک انرژی به شکل امواج صوتی است. در طول یک آزمایش سونوگرافی، یک مبدل امواج صوتی را به بدن می فرستد. امواج صوتی با بافت ها، مایعات بدن و استخوان ها در تماس قرار می گیرد. سپس امواج مانند پژواک باز می گردند. مبدل این پژواک ها را دریافت می کند، و به تصویر تبدیل می کند. تصاویر را می توان روی صفحه ویدئو مشاهده کرد.
سونوگرافی چگونه در مراقبت های بهداشتی زنان استفاده می شود؟
سونوگرافی برای نظارت بر بارداری و تشخیص استفاده می شود. همچنین جهت نظارت بر شرایط های دیگر پزشکی که مربوط به بارداری نیست، نیز مورد استفاده می گیرد.
سونوگرافی در دوران بارداری چگونه استفاده می شود؟
سونوگرافی برای مشاهده جنین در داخل رحم استفاده می شود. این امر به متخصص زنان و زایمان یا سایر متخصصان مراقبت های بهداشتی اجازه می دهد تا سلامت و رشد جنین را بررسی کنند، بارداری شما را زیر نظر داشته باشند و بسیاری از ناهنجاری های مادرزادی را تشخیص دهند. سونوگرافی همچنین در هنگام نمونه برداری از پرزهای کوریونی و آمنیوسنتز برای کمک به این روش ها استفاده می شود. سه نوع سونوگرافی قبل از تولد وجود دارد: ۱) استاندارد ، ۲) محدود و ۳) تخصصی.
سونوگرافی استاندارد چیست؟
یک آزمایش سونوگرافی استاندارد رشد جسمی جنین را بررسی می کند، ناهنجاری های مادرزادی عمده را مورد بررسی قرار می دهد و سن حاملگی را تخمین می زند. یک معاینه استاندارد سونوگرافی همچنین می تواند اطلاعاتی در مورد موارد زیر ارائه دهد:
• برآورد اندازه و وزن جنین
• مقدار مایع آمنیوتیک در رحم
• محل جفت
• تعداد جنین ها
• اگر جنین وضعیت مناسبی داشته باشد، ممکن است بتوان جنسیت را تشخیص داد.
سونوگرافی محدود چیست؟
یک سونوگرافی محدود برای پاسخ به یک سوال خاص انجام می شود. به عنوان مثال، اگر در حال زایمان هستید، ممکن است یک آزمایش سونوگرافی محدود برای بررسی موقعیت جنین در رحم انجام شود. اگر خونریزی واژینال دارید، ممکن است از سونوگرافی برای بررسی این که آیا قلب جنین هنوز می تپد یا جفت خیلی پایین است استفاده شود.
سونوگرافی تخصصی چیست؟
در صورت مشکوک بودن به مشکلی بر اساس عوامل خطر یا سایر آزمایشات، یک سونوگرافی تخصصی انجام می شود. به عنوان مثال، اگر نشانه هایی وجود داشته باشد که نشان دهد جنین خوب رشد نمی کند، می توان میزان رشد جنین را در طول بارداری با انجام سونوگرافی تخصصی پیگیری کرد. بسته به مشکل مشکوک، ممکن است از تکنیک های تخصصی مانند سونوگرافی داپلر و سونوگرافی سه بعدی استفاده شود.
در دوران بارداری چند سونوگرافی باید انجام دهم؟
شما باید حداقل یک معاینه استاندارد در دوران بارداری خود داشته باشید، که معمولاً در هفته ۱۸-۲۲ بارداری انجام می شود. برخی از زنان ممکن است در سه ماهه اول بارداری سونوگرافی انجام دهند. سونوگرافی سه ماهه اول استاندارد نیست زیرا برای دیدن جزئیات بسیاری از اندام ها و اندام های جنین زود است. آزمایش سونوگرافی که زودهنگام برای انجام موارد زیر استفاده می شود:
• کمک به غربالگری برخی از اختلالات ژنتیکی
• شمارش تعداد جنین ها
• بررسی ضربان قلب جنین
• بررسی بارداری خارج رحمی
چگونه از سونوگرافی برای مسائل مربوط به سلامت که مربوط به بارداری نیست، استفاده می شود؟
سونوگرافی برای ایجاد تصاویری از اندام های لگن برای یافتن یا تشخیص مشکلات استفاده می شود. برخی از روش های استفاده از سونوگرافی شامل موارد زیر است:
• به دنبال علل احتمالی درد لگن
• به دنبال علل خونریزی غیرطبیعی رحم یا سایر مشکلات قاعدگی
• تعیین دستگاه داخل رحمی (IUD)
• تشخیص دلایل ناباروری
• مراقبت های درمان ناباروری
علاوه بر این، سونوگرافی ممکن است برای ارزیابی یافته های ماموگرافی مبهم، راهنمایی روش های بیوپسی سینه و ارزیابی توده های سینه استفاده شود.
سونوگرافی چگونه انجام می شود؟
در حین معاینه سونوگرافی، مبدل در سراسر شکم شما حرکت می کند (سونوگرافی بین شکمی) یا در واژن شما قرار می گیرد (سونوگرافی ترانس واژینال). نوع معاینه سونوگرافی شما بستگی به این دارد که پزشک یا متخصص مراقبت های بهداشتی شما به چه نوع تصاویری نیاز دارد و چرا این آزمایش در حال انجام است.
در طول سونوگرافی ترانس شکمی چه اتفاقی می افتد؟
شما روی میز دراز می کشید در حالی که شکم شما از قسمت پایین دنده ها تا لگن در دسترس است. یک ژل روی سطح شکم استفاده می شود. این باعث بهبود تماس مبدل با سطح پوست می شود. سپس مبدل دستی برای ایجاد تصاویر در امتداد شکم حرکت می کند. در طول ۲ ساعت قبل از معاینه ممکن است لازم باشد چند لیوان آب بنوشید. با این کار مثانه شما پر می شود. مثانه پر، پنجره ای ایجاد می کند که از طریق آن ساختارهای زیر مثانه یا اطراف آن به وضوح دیده می شود.
در طول سونوگرافی ترانس واژینال چه اتفاقی می افتد؟
از شما خواسته می شود که لباس بیمارستانی بپوشید یا از کمر به پایین لباس نپوشید. توصیه می شود قبل از آزمایش مثانه خود را خالی کنید. شما مانند معاینه لگن به پشت دراز می کشید و پاها را به هم وصل می کنید. مبدل این امتحان شبیه به یک چوبدستی است. آن را با یک غلاف لاتکس می پوشانند و قبل از اینکه وارد واژن شود، روغن کاری می شود.
ریسک فاکتورهای سونوگرافی چیست؟
در حال حاضر، هیچ مدرکی مبنی بر مضر بودن سونوگرافی برای جنین در حال رشد وجود ندارد. هیچ ارتباطی بین سونوگرافی و نقایص مادرزادی، سرطان دوران کودکی یا مشکلات رشدی در مراحل بعدی زندگی یافت نشده است. با این حال، ممکن است اثرات آن در آینده مشخص شود. به همین دلیل، توصیه می شود که معاینات سونوگرافی فقط به دلایل پزشکی توسط متخصصان واجد شرایط مراقبت های بهداشتی انجام شود. از استفاده بی مورد سونوگرافی در دوران بارداری باید اجتناب شود. می توانید در دوران بارداری و سایر موارد پزشکی با پزشکان گرین پاس مشورت کنید و پس از به اشتراک گذاشتن شرح حال خود، بهترین گزینه ی آزمایشی و درمانی خود را دریافت کنید.