رادیولوژی چیست و چه کاربردی هایی دارد

پرتوشناسی یا رادیولوژی (Radiology)، شاخه ای از پزشکی است که در آن از پرتو X و دیگر انواع امواج و پرتوها جهت تشخیص و درمان بیماری‌ها کمک می‌گیرند. رادیولوژی که به عنوان تصویربرداری تشخیصی نیز شناخته می شود در واقع ابزاری است که پزشکان می‌توانند به واسطۀ آن، آنچه را که در بدن بیمار اتفاق می‌افتد ببینند و آن را درک نمایند. تا قبل از ظهور رادیولوژی پزشکان نمی توانستند اندام‌های داخلی بدن را مورد بررسی قرار بدهند. و تنها قادر به معاینۀ اندام ها و بافت های داخلی با استفاده از گوش دادن با استتوسکوپ (گوشی پزشک) بودند و ساختارهای داخلی بیشتر از دید آن‌ها پنهان بود. پزشک متخصص در زمینه را، رادیولوژیست می‌نامند. رادیولوژی پزشکی بر اساس این که چه عاملی در آن مورد استفاده قرار می‌گیرد، به دو رشته تخصصی اصلی تقسیم می‌گردد : پزشکی هسته‌ای که اساس کار آنها با مواد رادیواکتیو است و رادیولوژی که مبنای آن در واقع اشعۀ X و ویژگی‌های مختلف آن است.

در رادیولوژی از اشعه استفاده شده و این نوع تصویر برداری در واقع از اشعۀ یونی استفاده می‌کند. رادیولوژی به نوعی به تولید تصاویر داخلی از بدن به واسطه عوامل مختلف فیزیکی، میدان مغناطیسی و غیره می پردازد و این تصاویر جهت تشخیص و کمی پیش آگاهی و درمان بیماری ها استفاده می‌شوند. اولین ارزیابی از بیمار معمولاً تصاویر رادیولوژی می‌باشد. هدف اصلی رادیولوژی تشخیص مشکلات درونی، جلوگیری از صدمات و درد می‌باشد؛ زیرا تصاویر رادیولوژی پزشکان را قادر می‌سازد که بیماری‌ها را دقیق‌تر و سریع تشخیص داده و جهت معالجۀ آنان اقدام کنند و اینگونه فرصت را کمتر از دست می‌دهند. این شاخه از پزشکی به چهار بخش گسترده تر تقسیم می‌شود که شامل رادیولوژی تشخیصی، رادیولوژی مداخله‌ای، انکولوژی - رادیولوژی و فیزیک پزشکی است.

رادیولوژی تشخیصی

رادیولوژی عمومی مغز و اعصاب، قفسۀ سینه، اسکلتی عضلانی، شکمی، پستان و کودکان همگی شامل رادیولوژی تشخیصی هستند که در مورد مشکلات ساختار بدن که برای بیمار اتفاق افتاده به پزشک اطلاعاتی را داده که پزشک را در تشخیص بیماری کمک می کنند. MRI، سی تی اسکن، سونوگرافی، ماموگرافی، پزشکی هسته ای و همچنین  فلوروسکوپی همگی از شاخه های رادیولوژی تشخیصی می باشد. 

رادیولوژی مداخله‌ای

در این حوزه پزشکان از تصویربرداری پزشکی جهت موارد درمانی استفاده می کنند. برای مثال، رادیولوژیست مداخله‌ای می تواند از تصویربرداری پزشکی جهت پشتیبانی از عمل جراحی استفاده کند. در این روش‌ها جهت انجام عمل از لوله های باریکی به نام کاتر استفاده می‌کنند. برخی از این روش ها برای فرایندهای کاملاً تشخیصی مثل آنژیوگرافی انجام می‌شود اما برخی دیگر به عنوان بخشی از درمان های خاص مثل آنژیوپلاستی صورت می گیرد. تصاویر به رادیولوژیست کمک می‌کنند تا ابزارها را کاملاً درست به سمت مناطقی که مورد معالجه قرار می‌گیرند، هدایت کنند. در این روش از آنجا که تنها برش‌های کوچکی روی پوست ایجاد می شوند، خطرات آن بسیار کم بوده و زمان بهبودی در این روش معمولاً در مقایسه با سایر روش‌ها بسیار کم است.

انکولوژی - رادیولوژی

متخصصان انکولوژیستی که از پرتونگاری جهت معالجۀ سرطان استفاده می‌کنند. این روش بر اساس پرتودرمانی با انرژی بالا جهت آسیب رساندن به سلول های سرطانی می‌باشد و از گسترش بیشتر آن‌ها جلوگیری می کند. این روش بسیار در کاهش علائم کمک کننده است و در برخی موارد حتی بیمار را به طور کامل درمان می‌کند. 

فیزیک - پزشکی

فیزیک دانان پزشکی می توانند در رابطه با جنبه های فنی تصویربرداری پزشکی مشاوره ارائه دهند تا امنیت بیماران و اثر بخشی نتایج تضمین گردد. برخی از این متخصصین، محقق بوده و در توسعه فناوری‌های جدید پزشکی نقش دارند. فیزیکدانان پزشکی تا به امروز دستگاه های بسیاری را تولید و توسعه داده اند که امروزه پزشکان از آنها استفاده می‌کنند و در تشخیص آنان بسیار کمک کننده هستند، مثل تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI).