مرده زایی (Stillbirth) و سقط جنین هر دو بصورت از دست دادن بارداری توصیف می شوند. اما پزشکان این دو شرایط را بر حسب زمان وقوع آن تعریف می کنند. از دست دادن بارداری پیش از هفته بیستم با عنوان سقط جنین تعریف شده و این امر پس از هفته بیستم با عنوان مرده زایی شناخته می شود. متأسفانه، مرده زایی نسبتاً شایع است و تقریباً از هر ۱۶۰ بارداری یک مورد رخ می دهد. در ایالات متحده، هر ساله تقریباً ۲۶۰۰۰ مرده زایی وجود دارد. سالانه تقریباً ۲/۳ میلیون مرده زایی در سراسر جهان صورت می گیرد. نیمی از مرده زایی ها قبل از هفته ۲۸ رخ می دهد.
وقتی جنین در رحم بعد از ۲۰ هفته بارداری می میرد، مرده زایی نامیده می شود. گاهی مرده زایی قبل از شروع زایمان اتفاق می افتد. یک زن ممکن است متوجه شود که حرکت جنین متوقف شده است، یا ممکن است یک متخصص زنان و زایمان ضربان قلب جنین را در جلسات قبل از زایمان پیدا نکند. اگر نگرانی هایی در مورد بارداری شما وجود دارد، ممکن است یک سونوگرافی انجام شود. اگر ضربان قلب پیدا نشد، به این معنی است که جنین در رحم مرده است. مرده زایی همچنین می تواند در حین زایمان اتفاق بیفتد، اما این مورد نادر است. پزشکان همیشه از علت مرده زایی مطلع نخواهند شد. شایع ترین علت های بروز این وضعیت عبارتند از:
• عوارض زایمان و باداری: این عوارض تقریبا باعث یک سوم موارد مرگ جنین بعد از هفته بیستم بارداری هستند. این عوارض شامل زایمان زودرس، بارداری دوقلو یا سه قلو و جدا شدن جفت از رحم هستند. جفت اکسیژن و مواد مغذی کودک را تامین می کند.
• مشکلات جفت: مشکلات مربوط به جفت از جمله کمبود جریان خون در اندام باعث حدود یک چهارم از موارد مرگ جنین بعد از هفته بیستم بارداری است.
• ناهنجاری های رشد: بیش از ۱ مورد از هر ۱۰ مورد مرگ جنین به دلیل اختلالات ژنتیکی یا ساختاری جنین رخ می دهد.
• مشکلات بند ناف: این مشکلات علت بروز حدود ۱ مورد از هر ۱۰ مورد مرگ جنین هستند. برای نمونه می توان به گره خوردن بند ناف که باعث قطع اکسیژن می شود، اشاره کرد.
• فشار خون بالا: انواع فشار خون بالا با مرده زایی، فشار خون بالا مزمن و پره اکلامپسی (فشار خون بالا در دوران بارداری) مرتبط هستند.
• بیماری های فرد باردار: طبق تحقیقات، کمتر از ۱ مورد از هر ۱۰ مورد مرده زایی به دلیل بیماری زمینه ای فرد باردار از جمله دیابت رخ می دهد.
چه عوامل خطری برای مرده زایی وجود دارد؟
عوامل خطر مرده زایی شامل موارد زیر است:
• بارداری از طریق فناوری از جمله لقاح آزمایشگاهی تخمک با اسپرم
• سابقه مرده زایی در گذشته
• بارداری دوقلو یا سه قلو
• کوچکتر بودن نوزاد نسبت به حد متوسط
• بارداری پس از ۳۵ سالگی
• سابقه ابتلا به چاقی، دیابت یا فشار خون بالا
• سابقه استعمال دخانیات و استفاده از مواد مخدر
علائم مرده زایی چیست؟
تجربه مرگ جنین در رحم در افراد مختلف، متفاوت است. از علائم اصلی مرده زایی می توان به عدم شنیدن ضربان قلب با گوشی پزشکی یا سونوگرافی اشاره کرد. سایر علائم احتمالی مرده زایی عبارتند از:
• خونریزی
• کاهش حرکات جنین
برای جلوگیری از مرده زایی چه اقداماتی می توان انجام داد؟
با اینکه علت های مرده زایی بطور دقیق مشخص نیست، اما اقدامات زیر در جلوگیری از این امر موثر خواهد بود:
• کنترل فشار خون بالا و دیابت
• ترک سیگار
• پرهیز از استفاده مواد غیرقانونی
چه گزینه هایی برای زایمان پس از مرده زایی وجود دارد؟
شما و پزشک خود در مورد بهترین گزینه های پیش رو صحبت خواهید کرد. در سه ماهه دوم، می توان روشی به نام دیلاسیون و تخلیه (D&E) در نظر گرفت. بعداً در سه ماهه دوم و سه ماهه سوم، القای زایمان نیز ممکن است یک گزینه برای زایمان پس از مرده زایی باشد. تصمیم بستگی به سلامتی شما و مرحله بارداری شما دارد.
علت مرده زایی چیست؟
متأسفانه دلایل اغلب مرده زایی ها ناشناخته است. برخی از علل احتمالی مرده زایی عبارتند از:
• مشکلات رشد جنین، که می تواند در صورت بروز مشکل در جفت، گردش خون زن باردار یا سلامت زن رخ دهد.
• عفونت در یک زن باردار
• مشکلات با بند ناف
چه عفونت هایی می تواند باعث مرده زایی شود؟
برخی از عفونت ها می توانند باعث ایجاد بیماری در یک زن باردار و افزایش خطر مرگ جنین شوند. برای برخی بیماری ها، زندگی جنین ممکن است در معرض خطر باشد، حتی اگر زن علائم خفیفی داشته باشد یا اصلاً هیچ علائمی نداشته باشد. نمونه هایی از عفونت هایی که خطر مرگ جنین را افزایش می دهند عبارتند از:
• سیتومگالوویروس (CMV)
• سفلیس
• لیستریا
• مالاریا
چه شرایط پزشکی می تواند باعث مرده زایی شود؟
برخی از شرایط پزشکی در زن می تواند عاملی در مرده زایی باشد، از جمله:
• بیماری کلیوی
• دیابت
• لوپوس
• سندرم آنتی فسفولیپید (APS)
• کلستازیس داخل کبدی بارداری
آیا عوارض هنگام زایمان می تواند باعث مرده زایی شود؟
بله، برخی از عوارض هنگام زایمان می تواند خطر تولد نوزاد مرده را افزایش دهد. این عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• کمبود اکسیژن به جنین
• عفونت
آیا می توان علت مرده زایی را پیدا کرد؟
پس از تولد نوزاد مرده، طبیعی است که بخواهید علت آن را بیابید. این همیشه امکان پذیر نیست، اما برای یافتن محتمل ترین علت می توان گام هایی برداشت:
• تست ها و آزمایش ها: مفیدترین آزمایش ها ارزیابی جفت، کالبد شکافی و آزمایش ژنتیک (آزمایش تغییرات ژن ها یا کروموزوم ها) است. سایر آزمایش ها ممکن است شامل: معاینه فیزیکی جنین و جفت، نمونه برداری از بافت برای آزمایش، اشعه ایکس از جنین، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) جنین باشد.
مرده زایی برای بارداری های آینده به چه معناست؟
اگر علت مرده زایی مشخص نیست و شرایط پزشکی ندارید، احتمال دوباره مرده زایی بسیار کم است. با این وجود، ممکن است در دوران بارداری بعدی مضطرب و نگران باشید. ممکن است مواردی وجود داشته باشد که می توانید قبل از بارداری از آن برخوردار باشید، از جمله:
• مشاوره قبل از بارداری با متخصص زنان و زایمان یا پزشک مادر و جنین (MFM)
• آزمایشات و ارزیابی در صورت داشتن بیماری خاص
همواره می توانید شرح حال خود را با پزشکان و مشاوران گرین پاس به اشتراک گذاشته و بهترین تصمیم های درمانی را با کمک پزشکان با تجربه این مجموعه، اتخاذ کنید.